ISBN (International Standard Book Number – Międzynarodowy Znormalizowany Numer Książki) to numer, który składa się z 13 cyfr. Służy identyfikacji wydawcy, tytułu i różnych jego wydań. Znajdziesz go na każdej książce w księgarni. Ale czy e-book również musi mieć ISBN? A jak to wygląda w self-publishingu? Z artykułu dowiesz się: czy numer ISBN jest obowiązkowy, jak go uzyskać, czy nadawanie jest bezpłatne i do czego zobowiązuje.
Jak odczytać ISBN i co on oznacza?
- Pierwsza, druga, trzecia cyfra – dzięki nim odróżnimy pozycje sprzed 2007 roku (wcześniej obowiązywał w Polsce 10-cyfrowy numer, a nie 13-cyfrowy) od tych nowszych (po 2007 roku). Pierwsze trzy cyfry to stały prefiks „978”.
- Czwarta i piąta cyfra – pozwalają zidentyfikować kraj pochodzenia publikacji i język. Dla polskich tytułów jest to oznaczenie „83”.
- Cyfry od szóstej do jedenastej włącznie – identyfikator wydawcy.
- Cyfra dwunasta – wskazuje na numer z danej puli numerów, który ma publikacja.
- Cyfra trzynasta – kontrolna. Pozwala zweryfikować poprawność numeru ISBN. Służą do tego odpowiednie wzory matematyczne. Na tym miejscu możemy znaleźć cyfrę lub literę „X”.
Czy numer ISBN jest obowiązkowy i każda książka musi go mieć?
Nie. Nadawanie ISBN to tylko obyczaj i dobra praktyka w branży wydawniczej. W polskim prawie nie ma zapisu, który nakazywałby uzyskać numer dla publikacji. Zatem jeśli piszesz książkę i chcesz zostać self-publisherem albo myślisz o wydaniu własnego e-booka w ramach marki osobistej, nie musisz przejmować się oznaczaniem publikacji.
W niektórych przypadkach (omówionych niżej) może się to okazać przydatne, a nawet konieczne, ale kwestia nie jest prawnie regulowana, więc brak numeru ISBN nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji prawnych.
Jakim publikacjom nadaje się numer ISBN?
Biblioteka Narodowa wymienia konkretne typy publikacji, którym można nadać ISBN:
- drukowane książki i broszury (i ich różne formy produktu);
- publikacje w alfabecie Brailleʼa;
- publikacje o określonym zakończeniu, których wydawca nie zamierza kontynuować lub regularnie aktualizować;
- mapy;
- filmy edukacyjne i instruktażowe, wideo i przezrocza;
- książki mówione na kasetach, płytach CD lub DVD;
- publikacje elektroniczne zarówno na nośnikach fizycznych (takich jak taśmy czytelne maszynowo, dyskietki czy CD-ROM-y) jak i w Internecie;
- cyfrowe kopie drukowanych publikacji książkowych;
- publikacje w postaci mikroform;
- oprogramowanie edukacyjne lub instruktażowe;
- publikacje multimedialne (jeśli podstawowym ich składnikiem jest tekst).
Tutaj podkreślę, że ISBN przyznaje się wydawnictwom zwartym (czyli nieperiodycznym), publikowanym całościowo, w jednej części lub kilku. Biblioteka Narodowa podaje, że numeru nie nadaje się wydawnictwo ciągłym oraz drukom muzycznym.
Teraz pora na typy publikacji, którym BN nie zaleca nadawać ISBN:
- zasoby ciągłe (np. wydawnictwa ciągłe, serie bez określonego terminu zakończenia i zasoby aktualizowane);
- dzieła abstrakcyjne;
- druki ulotne (np. materiały reklamowe, katalogi handlowe, aukcyjne itp.);
- druki muzyczne;
- druki i foldery artystyczne bez strony tytułowej i tekstu;
- dokumenty osobowe (takie jak elektroniczne życiorysy lub charakterystyki osobowe);
- pocztówki i kartki okolicznościowe;
- elektroniczne tablice ogłoszeń;
- oprogramowanie przeznaczone dla celów innych niż edukacyjne lub instruktażowe;
- nagrania muzyczne;
- gry;
- e-maile i inne rodzaje korespondencji elektronicznej.
Jak uzyskać numer ISBN?
Nic prostszego! Nie trzeba składać żadnych wniosków stacjonarnie w urzędach ani stać w kolejkach. Wszystko odbywa się online.
- Zarejestruj się w serwisie e-ISBN.
- Uzupełnij informacje o wydawcy (jeśli jesteś osobą fizyczną – self-publisherem lub twórcą e-booka – wpisujesz swoje imię i nazwisko).
- Złóż wniosek o przyznanie puli numerów (numery są przyznawane w pulach 10, 100, 1000 lub 10 000).
- Zaczekaj na rozpatrzenie wniosku.
A tak wygląda kokpit w serwisie e-ISBN:
Czy nadawanie numeru ISBN jest bezpłatne?
Tak! Złożenie wniosku o przyznanie numeru jest dobrowolne, a jego uzyskanie – bezpłatne.
Numery zawsze są przyznawane w pulach. Możesz wybrać pulę 10 numerów, 100, 1000, a nawet 10 000. Nie można uzyskać jednego numeru. Pojedynczy numer może być wykorzystany tylko do jednej publikacji.
Tak wygląda wybór puli w serwisie e-ISBN:
Czy self-publisher musi uzyskać numer ISBN dla swojej książki?
Nie ma takiego obowiązku. Uzyskanie numeru jest dobrowolne. W przypadku self-publishingu nie obowiązują żadne inne przepisy.
Warto jednak wspomnieć, że dystrybutorzy książek mogą wymagać ISBN, ponieważ ułatwia on oznaczanie i identyfikowanie tytułów. Jednak jeśli będziesz sprzedawać książkę przez własne kanały komunikacji (strona internetowa, social media itp.), nie potrzebujesz ISBN.
A czy e-book musi mieć numer ISBN?
Nie. Jednak niektórzy dystrybutorzy e-booków wymagają ISBN (jest on warunkiem publikacji). Jeśli będziesz sprzedawać e-book w ramach swojej marki osobistej i nie potrzebujesz pomocy dystrybutorów, możesz spokojnie pominąć temat numeru ISBN.
Pss! Jeśli zamierzasz napisać i wydać e-book, to tutaj znajdziesz poradnik, jak się do tego zabrać i ile to kosztuje.
Pss po raz drugi! W wyszukiwarkach lepiej się indeksują pliki z nadanym numerem ISBN.
Numer ISBN a ulgi podatkowe
Od razu Ci mówię: to mit, że ISBN wiąże się z ulgami podatkowymi. Od 2019 roku wszystkie typy książek są objęte podatkiem VAT w wysokości 5%. Uzyskanie ISBN nie ma znaczenia dla rozliczania się ze sprzedaży książki czy e-booka.
Gdzie umieścić numer ISBN w książce?
Biblioteka Narodowa podaje konkretne wskazówki. Numer ISBN powinien się znajdować na:
- stronie redakcyjnej, gdzie znajdują się informacje o wydawcy i osobach uczestniczących w procesie wydawniczym (zwykle jest to czwarta strona, ale takie informacje mogą się też znajdować na końcu książki);
- z tyłu okładki razem z kodem kreskowym.
A na e-booku? Gdzie umieścić numer?
W przypadku e-booków numer ISBN powinien się znajdować na ekranie tytułowym lub w miejscu, gdzie znajdują się informacje o prawach autorskich.
Numer należy zapisać dużą i czytelną czcionką!
Skąd wziąć kod kreskowy z numerem ISBN do książki, e-booka?
Nic prostszego! Łap spis generatorów kodu ISBN. Proste w użyciu, wszystko online.
- generator kodu ISBN z automatycznym pobieraniem pliku pdf z kodem;
- generator kodu ISBN z możliwościami personalizacji wymiarów kodu.
Tak wygląda pierwszy generator:
A tak wygląda drugi generator z możliwością personalizacji wyglądu kodu:
Wydaję książkę drukowaną i wersje na czytniki. Mogę wykorzystać ten sam numer ISBN?
Zapamiętaj prostą zasadę: jedno wydanie książki = jeden numer ISBN. Zatem jeśli zdecydujesz się wydać książkę z okładką i miękką, i twardą – musisz wykorzystać dwa numery.
Jeśli publikujesz zarówno książkę, jak i wersję cyfrową, również musisz wykorzystać osobne numery.
A co w przypadku różnych formatów e-booków? Mamy do wyboru aż trzy: PDF, EPUB i MOBI. Z reguły każdemu formatowi przypisujemy osobne numery.
Dla przykładu: wydajesz książkę z twardą okładką, i wersję na czytniki w dwóch formatach (EPUB i MOBI). Potrzebujesz 3 numerów ISBN. Zwykle do jednej publikacji wystarczy Ci pula z 10 numerami.
Numer ISBN a egzemplarze obowiązkowe
Choć uzyskanie numeru ISBN jest dobrowolne, to jego posiadanie wiąże się z obowiązkiem przekazania tzw. egzemplarzy obowiązkowych do zasobów polskich bibliotek.
Wszystko zależy od wielkości nakładu publikacji.
Nakład do 100 egzemplarzy zobowiązuje Cię do przesłania:
- 1 egzemplarza do Biblioteki Narodowej,
- 1 egzemplarza do Biblioteki Jagiellońskiej.
Nakład powyżej 100 egzemplarzy wiąże się z przekazaniem:
- 2 egzemplarzy do Biblioteki Narodowej,
- 2 egzemplarzy do Biblioteki Jagiellońskiej,
- po jednym egzemplarzu do 13 uprawnionych bibliotek (tutaj znajdziesz listę).
Ważna informacja! Egzemplarze należne Bibliotece Narodowej należy przesłać w ciągu 5 dni od zakończenia procesu wydawniczego. Tutaj znajdziesz adres do wysyłki.
Publikacje cyfrowe również podlegają temu obowiązkowi. Egzemplarze możesz przekazać po zalogowaniu się w Repozytorium Cyfrowym BN poprzez usługę POLONA. Tutaj link do usługi.
To już wszystko, co musisz wiedzieć o numerze ISBN. Zajrzyj na blog, gdzie czekają inne wpisy! Dowiesz się, o czym jeszcze musisz pamiętać, jeśli chcesz wydać książkę lub e-booka.
